အဖိုးေျပာတဲ့ေျမးေလး အိမ္ေထာင္ျပဳရင္ ကနခိုေလးဝယ္ထားကြယ္တဲ့

အဖိုးေျပာတဲ့ေျမးေလး အိမ္ေထာင္ျပဳရင္ ကနခိုေလးဝယ္ထားကြယ္တဲ့

အဘိုးေျပာဖူးသည္။ ေျမးေလး အိမ္ေထာင္ျပဳရင္ ကနခိုေလးဝယ္ထားရတယ္။ အေရးအေၾကာင္းရွိရင္ တန္ဖိုးႀကီးတယ္ဆိုခဲ့သည္။အမွန္ပင္ကေလးငယ္၏ ၾကက္ ညႇာ ေခ်ာင္းဆိုး ေရာဂါကိုကနခို ီႏွင့္ခ်င္းစိမ္း ေရေရာ ၍ ေသြးကာ အနည္းငယ္ရင္ဘတ္တြင္ လူးလူးေပးရာ ၾကက္ညႇာရက္(၁၀၀) မၾကာဘဲအမွန္ေပ်ာက္ ကင္းခဲ့ သည္။ေနာက္တစ္ဖန္ လက္ေတြ႕ႀကဳံသည္က ကင္ၿမီးေကာက္အထိုးခံရသူအား ကနခိုေစ့ေသြးလိမ္း ေပးခဲ့ရာ ခ်က္ခ်င္းဒဏ္ရာသက္သာ ေပ်ာက္ကင္းခဲ့ သည္။ကနခိုကို စိတ္ဝင္စား၍ ဖတ္မွတ္ၾကည့္ရာ ေဆးက်မ္းတို႔တြင္ က်ယ္က်ယ္ျပန႔္ျပန႔္ ေဖၚျပထားျခင္း ရွိသည္။ေ႐ႊျမန္မာတို႔ ကနခိုဟုဆိုလွ်င္ ျပင္းထန္ေသာ ဓာတ္သြားေစသည့္ အေစ့(သို႔) အဆံအျဖစ္သိၾကသည္။

ကနခို၏ ႐ုကၡေဗဒအမည္မွာ Croton tiglium Linn ျဖစ္သည္။ မ်ိဳးရင္းမွာၾကက္ဆူ မ်ိဳးရင္းျဖစ္သည္။အၿမဲစိမ္းပင္လတ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။အျမင့္ေပ(၁၅)ေပမွ(၂၀)ထိရွိသည္။ ပင္စည္ေခါက္မွာညိဳျပာျပာျဖစ္သည္။႐ြက္နားတြင္ေခြးသြားစိတ္ရွိၿပီးဘဲဥပုံသ႑ာန္အဖ်ားခြၽန္သည္။ ႐ြက္ညႇာရွည္ကာ လိေမၼာ္ေရာင္မွအစိမ္း ေရာင္ထိရွိသည္။ အပြင့္ေသး ငယ္ၿပီးဖိုပြင့္ /မပြင့္ရွိသည္။

ဖိုပြင့္ သည္အေမြးမဲ့၍ျဖဴသည္၊မပြင့္မွာ အေမြးရွိသည္။ နယုန္၊ဝါဆိုလတို႔တြင္ ပြင့္သည္။ အသီးသည္ ေထာင့္ (၃)ေထာင့္ပါေသာအက္ကြဲသီးျဖစ္သည္။အေစ့အဆံေခ်ာမြတ္ၿပီး တပို႔တြဲ၊ကဆုန္လတို႔တြင္သီးသည္။ အျမင့္ေပ(၂၀၀၀) အထိရွိ၍ ပူအိုက္စြတ္စို ေသာ ျမန္မာျပည္ ေဒသမ်ားတြင္ စိုက္ပ်ိဳးႏိုင္သည္။ကနခိုမူလေပါက္ေရာက္ရာေဒသမွာ ပသွ်ဴးကြၽန္းစုျဖစ္သည္။ျမန္မာျပည္အႏွံ႔အျပား ေတာ႐ြာၿခံစည္း႐ိုးမ်ား တြင္စိုက္ပ်ိဳးထားၾကသည္။

အေစ့မွာလက္မဝက္ခန႔္ရွည္ကာ ေျမပဲေစ့ႏွင့္အလြန္တူ သည္။ျပင္းျပင္းထန္ထန္ဓါတ္သြားေစတတ္ေသာ သေဘာရွိ သျဖင့္ဝမ္းႏုတ္ေဆးေဖၚစပ္ရာတြင္ ထည့္သြင္းအသုံးျပဳၾကသည္။ေရွးယခင္က ျမန္မာျပည္တြင္မရွိဘဲ ႏိုင္ငံျခားမွလာေသာ ေဆးပစၥည္းျဖစ္၍ သေဘၤာ ကနခိုဟု လည္းေခၚၾက သည္။ဓာတ္ကို အလြန္သြားေစေသာ ျပင္းထန္ေသာ တန္ခိုး ရွိျခင္းေၾကာင့္ ေဝႆဝေရာ လည္းေခၚသည္။

ကနခိုေစ့အရသာသည္ ခါး၍ပူ ေသာ သတၱိရွိသည္။ အေစ့သည္ေဆးဖက္အလြန္ဝင္သည္။ယင္းကနခိုေစ့ကို ဇယပါလ = ကနခိုေစ့ ဟုလည္းေခၚသည္။ကနခိုသည္ ေဆးဖက္အလြန္ဝင္ေသာေၾကာင့္ တစ္ ကမာၻ လုံးလိုပင္ သုံးၾကသည္။ ကနခိုသည္ လြန္စြာျပင္း ထန္ေသာအဆိပ္ျဖစ္၍ အခိုးအကင္းသတ္ၿပီးမွ သာသုံးရ သည္။အခိုးအကင္းသတ္ပုံကနခိုေစ့ကို ဓားျဖင့္ခြဲရသည္ အလယ္တြင္ လွ်ာႏွင့္တူေသာအရာေလးကို ထုတ္ပစ္ရ သည္။ ထိုေနာက္ ကနခိုေစ့ကို အဝတ္ျဖင့္ထုတ္၍ ႏြားႏို႔ထဲ ထည့္ကာ(၃)နာရီျပဳတ္ရ သည္။

ထိုသို႔ျပဳလုပ္ျခင္းကို ေဒါလာယႏၲရား(ဓာတ္သမုဒၵရာ)က်မ္းတြင္ ေဖၚျပထား သည္။ေနာက္တစ္နည္းမွာ ကနခိုေစ့အားခြဲ၍လွ်ာထုတ္ၿပီးေသာ ကနခိုေစ့ထက္ ၈ပုံ၁ပုံရွိေသာ ေက်ာက္ခ်ဥ္ျဖင့္အဝတ္ထုပ္၍ ႏြားႏို႔တြင္(၆)နာရီျပဳတ္ရျခင္းျဖစ္သည္။စနစ္တက် ကနခိုေစ့အား စင္ၾကယ္ေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္းျဖစ္သည္။

ဂုဏ္ႏွင့္စြမ္းရည္

ေရဝမ္းပိုက္ေရာဂါေၾကာင့္ စုေဝးေနေသာေရကို ထုတ္ရန္ ကနခိုေစ့ကို တိုက္ေကြၽးရ သည္။အဖ်ားသစ္သမား မ်ားအား ကနခိုတိုက္ေပးျခင္းျဖင့္ ဝမ္းသက္အဖ်ား ဆိပ္မ်ား ထြက္ကာ အဖ်ားေရာဂါကိုေလ်ာ့နည္းသြားသည္။အႏူေရာဂါတြင္ သည္းေျခေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ ေသြးေဖါက္ျပန္ျခင္းကို ကနခိုေစ့ကဖ်က္ဆီးႏိုင္သည္။ ေလသလိပ္ ေဖါက္ ျပန္ ျခင္းကိုေပ်ာက္ကင္း၏။ကနခိုကို အတိုင္းထက္အလြန္မေသာက္သုံးရ ပ်ိဳ႕အန္ တတ္သည္။

ကင္းၿမီးေကာက္ကိုက္ေသာ ဒဏ္ရာအား ကနခိုေစ့လိမ္းေပးက ေပ်ာက္ ကင္းေစသည္။အေစ့ဆီသည္ ေဖာေရာင္၊ဝမ္းဗိုက္ေရာင္၊ ဝမ္းပိုက္ ေရာဂါ၊ ေခါင္းကိုက္၊ အဖ်ား၊ ဒူလာေတာင့္၊ အရႈးေရာဂါ၊အစာမေၾက၊ ေလျပည့္ ၊ေခ်ာင္းဆိုး ေရာဂါတို႔ကို ေပ်ာက္ ကင္းေစသည္။
ဝမ္းတစ္ဆစ္ဆစ္သက္ေစေသာ အတသာရဝမ္းသြန္ ေရာဂါ ကို ေပ်ာက္ကင္းေစသည္။အသည္းေရာင္ျခင္းႏွင့္ ႐ြဲ႕ေစာင္းျခင္းေရာဂါ ၊ေမ့ေျမာေသာ ေရာဂါ၊ေလေလးကိုင္းေရာဂါတို႔ ကိုကင္းေဝေစ သည္။ကနခိုသည္ (တန္ေဆးလြန္ေဘး ျဖစ္သည္။)

အထူးမွတ္သားရန္မွာ

ကနခိုေစ့ႏွင့္ေဆးအားမေသာက္သင့္သူမ်ားရွိသည္ ဟုဆိုထားသည္။ကနခိုႏွစ္မ်ိဳးရွိသည္။ကနခိုယဥ္ႏွင့္ ကနခို႐ိုင္းျဖစ္ သည္။ ကနခို-အ႐ိုင္းေဘာစကိုင္း ဟုေရွးဗိေႏၷာဆရာ ျမတ္တို႔ ဆိုစမွတ္ရွိခဲ့သည္။ေတာကနခိုဟုေခၚေသာ ေဘာစကိုင္း ဟူ ၍ လည္းရွိေသးသည္။
ျမန္မာ့ေဆးဝါးပင္မ်ားအဆိုကနခိုေစကို ဝမ္းႏုတ္ေဆးအပုပ္ခ်ေဆးတြင္ ထည့္ဝင္ အသုံးခ်သည္။ကင္ၿမီးေကာက္ကိုက္လွ်င္ ကနခိုေစ့ကို ေသြးလိမ္းရသည္။အေစ့ဆီကို ခ်င္းစိမ္းရည္ႏွင့္ ကေလးၾကက္ညႇာ ေခ်ာင္းဆိုး ေရာဂါကို ကုသႏိုင္သည္။ကနခို(၁)ဆ၊အုန္းဆီ(၈)ဆေရာ၍ အဆစ္အျမစ္ ကိုက္ျခင္းကိုလိမ္းေပးကေပ်ာက္၏။ဝမ္းဗိုက္ႏွင့္စပ္လ်ဥ္းေသာေရာဂါ၊အေၾကာတက္ေရာဂါ၊အဖ်ားေရာဂါ၊ ေရာင္နာ၊ရင္း နား၊ လည္ေခ်ာင္း၊ နားႏွင့္ပတ္သက္ေသာ ေရာဂါမ်ားတြင္အသုံးျပဳသည္။crd